DSÖ Uyardı: Tütün Her Yıl 7 Milyon Ä°nsanın Ölümüne Neden Oluyor

Dünya SaÄŸlık Örgütü (DSÖ), küresel tütün kullanımına iliÅŸkin yayımladığı son raporda çarpıcı veriler paylaÅŸtı. Örgüt, tütünün her yıl dünyada en az 7 milyon insanın ölümünden sorumlu olduÄŸunu, bu nedenle tütün kullanımının halen önlenebilir ölüm nedenleri arasında birinci sırada yer aldığını vurguladı. Uzmanlara göre rakamlar yalnızca aktif içicileri deÄŸil, pasif içiciliÄŸe maruz kalan milyonlarca insanı da kapsıyor ve tablo düÅŸündüÄŸümüzden çok daha ciddi.

Tütün ürünleri; sigara, nargile, puro, pipo, elektronik sigara ve ısıtılmış tütün cihazları dahil olmak üzere birçok farklı formda tüketiliyor. DSÖ’nün açıklamasına göre tüm bu ürünler kalp-damar hastalıkları, kanserler, kronik solunum yolu hastalıkları ve felç gibi ölümcül rahatsızlıkların baÅŸlıca tetikleyicileri arasında yer alıyor. Özellikle sigara içen bireylerde kalp krizi riskinin 2-4 kat arttığı, inme riskinin ise içmeyenlere göre yaklaşık 2 kat daha yüksek olduÄŸu belirtiliyor.

Raporda dikkat çeken konulardan biri de pasif içiciliÄŸin tehlikesi. DSÖ’ye göre her yıl tütüne baÄŸlı ölümlerin yaklaşık 1,2 milyonu pasif içici olan kiÅŸilerde gerçekleÅŸiyor. Bu kiÅŸiler sigara içmemesine raÄŸmen evde, iÅŸ yerinde ya da toplu alanlarda tütün dumanına maruz kaldığı için solunum yolu hastalıkları, astım atakları, kalp-damar sorunları ve hatta ani bebek ölümü sendromu gibi ciddi problemlerle karşı karşıya kalıyor. Özellikle çocuklar ve yaÅŸlılar pasif içiciliÄŸin en ciddi ÅŸekilde etkilenen gruplarının başında geliyor.

DSÖ tütün endüstrisinin son yıllarda ürün çeÅŸitliliÄŸini artırarak gençlere yönelik yeni bir pazar oluÅŸturduÄŸunu da vurguluyor. Özellikle elektronik sigara ve ısıtılmış tütün ürünlerinin “daha az zararlı” olduÄŸu algısıyla sunulmasının bilimsel bir temele dayanmadığı belirtiliyor. AraÅŸtırmalar, bu ürünlerin içinde yüzlerce toksik madde bulunduÄŸunu, solunum yollarında tahribat oluÅŸturduÄŸunu ve nikotin bağımlılığını devam ettirdiÄŸini gösteriyor. Bu nedenle DSÖ, bu cihazların da en az geleneksel sigaralar kadar dikkatle deÄŸerlendirilmesi gerektiÄŸini ifade ediyor.

Uzmanlar tütün bağımlılığının yalnızca fiziksel deÄŸil, aynı zamanda güçlü bir psikolojik bağımlılık olduÄŸunu belirtiyor. Nikotin, beyinde dopamin salınımını artırarak kısa süreli rahatlama hissi yaratsa da uzun vadede bağımlılık döngüsünü pekiÅŸtiriyor. Bu nedenle birçok kiÅŸi bırakmakta zorlanıyor ve tekrar tekrar baÅŸlıyor. DSÖ, hükümetlere ve saÄŸlık sistemlerine tütünle mücadelenin çok yönlü bir strateji gerektirdiÄŸini hatırlatıyor: fiyat artırımı, kapalı alanlarda tütün kullanımının sınırlandırılması, sigara paketlerinde uyarı etiketlerinin büyütülmesi, gençlere yönelik bilinçlendirme kampanyaları ve bırakma destek programlarının güçlendirilmesi öneriler arasında.

Tütün kullanımının ekonomik etkileri de saÄŸlık üzerindeki etkileri kadar çarpıcı. Küresel düzeyde sigara kullanımına baÄŸlı saÄŸlık harcamaları ve iÅŸ gücü kayıpları yılda yüz milyarlarca doları buluyor. DSÖ, bu maliyetlerin yalnızca saÄŸlık sistemleri üzerinde deÄŸil, üretim verimliliÄŸi ve toplumsal refah üzerinde de büyük yük oluÅŸturduÄŸunu belirtiyor. Bu nedenle tütünle mücadele politikaları yalnızca saÄŸlık açısından deÄŸil, ekonomik sürdürülebilirlik açısından da kritik bir önem taşıyor.

Örgüt ayrıca ülkelerin büyük bölümünde tütün kontrolü yasalarının güçlendirilmesine raÄŸmen sigara bırakma hizmetlerine eriÅŸimde ciddi eÅŸitsizlikler bulunduÄŸunu söylüyor. DüÅŸük ve orta gelirli ülkelerde bağımlılık tedavisi, danışmanlık ve ilaç desteÄŸine eriÅŸim sınırlı olduÄŸu için milyonlarca kiÅŸi sigara bırakmak istese de profesyonel yardım alamıyor. DSÖ, tütün bağımlılığıyla mücadelede saÄŸlık sistemlerinin daha kapsayıcı ve eriÅŸilebilir hale getirilmesi gerektiÄŸini vurguluyor.

Tütünün zararları konusunda farkındalık artsa da özellikle genç nüfus arasında tütün ürünlerinin kullanımının halen yaygın olması uzmanları endiÅŸelendiriyor. ÇoÄŸu genç, sigaraya sosyal çevre baskısı, merak ya da stres nedeniyle baÅŸlıyor ve zamanla nikotin bağımlılığı geliÅŸiyor. DSÖ, gençlerde tütün kullanımını azaltmak için dijital platformlarda yürütülen pazarlama faaliyetlerinin sıkı ÅŸekilde denetlenmesi gerektiÄŸini belirtiyor. Çünkü gençler, sosyal medya reklamları ve influencer içerikleri yoluyla tütün ürünlerine daha kolay yönlendirilebiliyor.

Tütünle mücadelenin baÅŸarılı olabilmesi için bireysel farkındalığın da büyük önem taşıdığı belirtiliyor. Uzmanlar, sigarayı bırakan bir kiÅŸinin 20 dakika içinde kan basıncının düÅŸtüÄŸünü, bir gün içinde kalp krizi riskinin azalmaya baÅŸladığını ve birkaç yıl içinde kalp-damar hastalığı riskinin içmeyenlerle aynı seviyeye geldiÄŸini hatırlatarak sigarayı bırakmanın her yaÅŸtan kiÅŸi için büyük bir saÄŸlık kazancı olduÄŸunu vurguluyor. Bırakma sürecinin zor olabileceÄŸini kabul eden hekimler, profesyonel destek, nikotin replasman tedavisi ve davranışçı yöntemlerin baÅŸarı oranını belirgin ÅŸekilde artırdığını ifade ediyor.

DSÖ'nün yeni raporu, tütün kullanımının küresel bir halk saÄŸlığı sorunu olmaya devam ettiÄŸini net bir ÅŸekilde ortaya koyuyor. Örgüt, ülkeleri daha sıkı politikalar geliÅŸtirmeye ve toplulukları daha aktif farkındalık çalışmalarına davet ediyor. Uzmanlara göre tütünle mücadelede atılacak her adım, gelecekte milyonlarca kiÅŸinin hayatını kurtarabilir.

Önemli Not: Bu içerik bilgilendirme amaçlıdır; tanı ve tedavi yerine geçmez. Detaylı bilgi için mutlaka bir uzmana baÅŸvurmalısınız.