İşitme Testleri Nedir? Kimlere Uygulanır?

Ä°ÅŸitme SaÄŸlığının Önemi

Ä°ÅŸitme duyusu, iletiÅŸim, dil geliÅŸimi ve sosyal yaÅŸam için temel bir beceridir. Kaybı fark edilmeyen iÅŸitme sorunları; çocuklarda konuÅŸma gecikmesi, yetiÅŸkinlerde sosyal izolasyon ve yaÅŸlılarda biliÅŸsel gerileme gibi ciddi sonuçlara yol açabilir. Dünya SaÄŸlık Örgütü’ne göre dünya genelinde yaklaşık 430 milyon kiÅŸi iÅŸitme kaybı ile yaÅŸamaktadır. Ä°ÅŸitme testleri, bu kaybı erken evrede saptamak ve tedavi planını oluÅŸturmak için en güvenilir tanı yöntemidir.

İşitme Testi Neden Yapılır?

Ä°ÅŸitme kaybı yavaÅŸ ilerleyebilir ve kiÅŸi fark etmeyebilir. Erken teÅŸhis sayesinde hem tedavi ÅŸansı artar hem de kalıcı kayıpların önüne geçilir. Ä°ÅŸitme testleri ÅŸu durumlarda önerilir:

• Kulak çınlaması (tinnitus), uÄŸultu ve sürekli kulak dolgunluÄŸu
• Sık kulak enfeksiyonu öyküsü
• Çocuklarda konuÅŸma ve dil geliÅŸiminde gerilik
• YaÅŸlılarda iÅŸitme azlığı, televizyonu yüksek sesle izleme ihtiyacı
• Gürültülü ortamlarda çalışanlarda (inÅŸaat, fabrika, müzik) mesleki tarama amaçlı
• BaÅŸ dönmesi (vertigo) ve denge bozuklukları
• Aile öyküsünde iÅŸitme kaybı bulunan bireylerde risk taraması

BaÅŸlıca Ä°ÅŸitme Testi Türleri

1. Odyometri (Saf Ses Odyometrisi)

Odyometri, iÅŸitme testleri arasında en yaygın kullanılan yöntemdir. Hastaya kulaklık takılarak farklı frekanslarda (250 Hz’den 8000 Hz’e kadar) saf sesler dinletilir. KiÅŸinin bu sesleri hangi ÅŸiddette duyabildiÄŸi belirlenir ve sonuçlar “odyogram” adı verilen grafiklere kaydedilir.
Bu test sayesinde iÅŸitme kaybının derecesi (hafif, orta, ileri, çok ileri) ve tipi (iletim tipi, sensörinöral ya da mikst) ayırt edilir. Ayrıca tedavi planında iÅŸitme cihazı veya cerrahi gereksinimi olup olmadığı anlaşılır.

2. Timpanometri

Timpanometri, kulak zarının ve orta kulak sisteminin fonksiyonlarını ölçen objektif bir testtir. Dış kulak yoluna yerleÅŸtirilen küçük bir prob aracılığıyla basınç deÄŸiÅŸimleri yaratılır ve kulak zarının verdiÄŸi yanıtlar ölçülür.
Bu test; orta kulakta sıvı birikimi (seröz otitis media), kulak zarı delinmesi, östaki borusu fonksiyon bozuklukları ve kulak kemikçikleriyle ilgili problemleri saptamada kullanılır. Çocuklarda sık görülen orta kulak enfeksiyonlarının teÅŸhisinde kritik rol oynar.

3. BERA (ABR – Ä°ÅŸitsel Beyin Sapı Cevabı)

BERA testi, kulaktan beyine giden iÅŸitsel yolların saÄŸlıklı çalışıp çalışmadığını ölçer. BebeÄŸin veya hastanın başına küçük elektrotlar yerleÅŸtirilir ve verilen ses uyarılarına karşı beyin sapında oluÅŸan elektriksel yanıtlar kaydedilir.
Özellikle bebeklerde, küçük çocuklarda ve iÅŸbirliÄŸi yapamayan bireylerde güvenilir sonuç verir. Ä°ÅŸitme kaybının sinirsel mi yoksa iletimsel mi olduÄŸunu ayırt eder. Ayrıca iÅŸitme siniri tümörleri gibi merkezi sinir sistemi kaynaklı patolojilerin tanısında da kullanılır.

4. OAE (Otoakustik Emisyon) Testi

OAE testi, iç kulaktaki (koklea) dış tüy hücrelerinin ses uyaranlarına verdiÄŸi yanıtları ölçer. Dış kulak yoluna yerleÅŸtirilen minik bir prob, kısa klik sesleri gönderir ve kulaktan geri dönen akustik yanıtları kaydeder.
Test hızlı, aÄŸrısız ve güvenilirdir. Özellikle yenidoÄŸan iÅŸitme taramasında kullanılır. Bebek uyurken bile kolayca uygulanabilir. Kokleanın iÅŸlevini doÄŸrudan deÄŸerlendirdiÄŸi için iÅŸitme kaybının en erken evrede saptanmasını saÄŸlar.

5. KonuÅŸma Odyometrisi

KonuÅŸma odyometrisi, bireyin yalnızca sesleri duyup duymadığını deÄŸil, aynı zamanda duyduÄŸu sesleri ne kadar anlayabildiÄŸini ölçer. Hastaya belirli kelimeler veya cümleler okutulur ve doÄŸru tekrar oranı kaydedilir.
Bu test, iÅŸitme kaybının günlük iletiÅŸim üzerindeki etkisini gösterir. Ä°ÅŸitme cihazı veya koklear implant gibi tedavi seçenekleri planlanırken kritik veriler sunar. Ayrıca gürültülü ortamlarda konuÅŸma anlama zorluÄŸunu deÄŸerlendirmede faydalıdır.

6. Ä°leri Testler (ENG, Vestibüler Testler)

Ä°ÅŸitme testlerinin bir kısmı yalnızca iÅŸitme fonksiyonunu deÄŸil, denge sistemini de deÄŸerlendirir. Elektronistagmografi (ENG) ve vestibüler testler iç kulaktaki denge organının iÅŸlevini inceler.
BaÅŸ dönmesi (vertigo), dengesizlik ve sersemlik gibi ÅŸikâyetlerde bu testler yapılır. Böylece sorunun kulak kaynaklı mı, yoksa merkezi sinir sisteminden mi kaynaklandığı anlaşılır. KBB uzmanları, bu testlerden elde edilen sonuçlarla uygun tedavi yöntemini belirler.

Ä°ÅŸitme Testi Sonuçlarının Önemi

Ä°ÅŸitme testleri sadece “duyuyor musunuz, duymuyor musunuz?” sorusunun cevabını vermez; aynı zamanda kaybın derecesini, tipini ve günlük yaÅŸam üzerindeki etkisini ortaya koyar. Sonuçlar “odyogram” adı verilen grafiklerde veya özel rapor tablolarında gösterilir.

İşitme Kaybının Dereceleri

• Normal iÅŸitme (0–25 dB): Günlük konuÅŸmaları rahatça anlayabilir. Ancak çok düÅŸük sesleri kaçırabilir.
• Hafif iÅŸitme kaybı (26–40 dB): Özellikle kalabalık ortamlarda ve arka plan gürültüsünde konuÅŸmaları anlamakta zorlanılır. Çocuklarda dil geliÅŸiminde geri kalma riski vardır.
• Orta iÅŸitme kaybı (41–55 dB): Normal konuÅŸma sesi dahi zor duyulur. KiÅŸi, televizyon veya telefonu yüksek sesle kullanmaya baÅŸlar. Sosyal iliÅŸkilerde zorlanma baÅŸlar.
• Orta-ileri iÅŸitme kaybı (56–70 dB): Yüksek sesle konuÅŸma dışında hiçbir ses anlaşılamaz. Çocuklarda akademik baÅŸarı düÅŸer, yetiÅŸkinlerde sosyal izolasyon artar.
• Ä°leri iÅŸitme kaybı (71–90 dB): Günlük iletiÅŸim ciddi ÅŸekilde bozulur. Ä°ÅŸitme cihazı veya koklear implant olmadan saÄŸlıklı iletiÅŸim mümkün deÄŸildir.
• Çok ileri iÅŸitme kaybı (91 dB ve üzeri): KiÅŸi yalnızca çok yüksek ÅŸiddetteki sesleri hissedebilir. Özel cihazlar veya cerrahi tedaviler gerekir.

Sonuçların YaÅŸam Üzerindeki Etkisi

• Çocuklarda: KonuÅŸma ve dil geliÅŸiminde gecikme, akademik baÅŸarısızlık, sosyal uyum sorunları.
• YetiÅŸkinlerde: Ä°ÅŸ performansında düÅŸüÅŸ, sosyal izolasyon, iletiÅŸim güçlüÄŸü.
• YaÅŸlılarda: BiliÅŸsel gerileme (demans riskinde artış), depresyon, yaÅŸam kalitesinde azalma.

Erken TeÅŸhisin Önemi

Özellikle çocuklarda erken teÅŸhis, dil geliÅŸimi ve akademik baÅŸarı için kritik öneme sahiptir. Dünya SaÄŸlık Örgütü, tüm yenidoÄŸan iÅŸitme testlerinin doÄŸumdan sonraki ilk haftalarda yapılmasını önermektedir. Bu test sayesinde bebeklerde olası iÅŸitme kayıpları hızlıca saptanır ve tedaviye baÅŸlanabilir. YetiÅŸkinlerde ise erken tanı, iÅŸitme cihazı veya diÄŸer tedavilerden alınacak faydayı artırır.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

İşitme testi hangi yaşta yapılmalı?

• Ä°ÅŸitme testi yenidoÄŸan döneminden itibaren her yaÅŸta yapılabilir. Bebeklerde yenidoÄŸan iÅŸitme taraması ile baÅŸlar, çocuklarda geliÅŸimsel taramalarla devam eder. YetiÅŸkinler ve yaÅŸlılar ise özellikle ÅŸikâyetleri varsa veya risk grubundaysa düzenli kontrol yaptırmalıdır.

Ä°ÅŸitme testi ne kadar sürer?

• ÇoÄŸu iÅŸitme testi 10–20 dakika içinde tamamlanır. Bebeklerde ve küçük çocuklarda kullanılan özel testler (OAE, BERA) bazen biraz daha uzun sürebilir.

İşitme testi acı verir mi?

• Hayır. Ä°ÅŸitme testleri tamamen aÄŸrısız ve güvenli yöntemlerdir. Test sırasında yalnızca ses dinletilir veya kulak kanalına küçük bir prob yerleÅŸtirilir.

İşitme kaybı tedavi edilebilir mi?

• Ä°ÅŸitme kaybının tedavisi nedenine baÄŸlıdır. Orta kulak iltihabı veya kulak kiri gibi basit nedenler ilaç veya küçük iÅŸlemlerle düzelebilir. Ä°leri düzey kayıplarda iÅŸitme cihazı veya koklear implant tedavi seçenekleri arasında yer alır.

Ä°ÅŸitme testi sonuçları nasıl yorumlanır?

• Sonuçlar “odyogram” adı verilen grafiklerle gösterilir. Bu grafikler iÅŸitme kaybının derecesini (hafif, orta, ileri, çok ileri) ve tipini (iletim tipi, sensörinöral, mikst) ortaya koyar. Uzman hekim, sonuca göre kiÅŸiye özel tedavi planı oluÅŸturur.

Ä°ÅŸitme testi kimlere önerilir?

• Kulak çınlaması yaÅŸayan, sık kulak enfeksiyonu geçiren, konuÅŸma gecikmesi olan çocuklar, yaÅŸlı bireyler ve gürültülü iÅŸ ortamında çalışanlar mutlaka iÅŸitme testi yaptırmalıdır. Ayrıca aile öyküsünde iÅŸitme kaybı bulunan bireyler de risk grubundadır.

Ä°ÅŸitme saÄŸlığınızı ihmal etmeyin. Düzenli kontroller için KBB uzmanına baÅŸvurun, erken teÅŸhisle saÄŸlıklı bir yaÅŸam için ilk adımı atın.